ພະຍາດໄຂ້ຍຸງລາຍ ຫຼື ພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ເປັນພະຍາດໜຶ່ງທີ່ອັນຕະລາຍຕໍ່ຄົນເຮົາ, ທັງເປັນພະຍາດຊໍ້າເຮື້ອເກີດຂຶ້ນມາດົນນານ ແລະ ເກີດຂຶ້ນໃນແຕ່ລະປີ ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ຕິດເຊື້ອພະຍາດດັ່ງກ່າວມີຈຳນວນຫຼາຍ ໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ ບໍ່ວ່າຈະຢູ່ໃນໄລຍະລະດູຝົນ ຫຼື ລະດູໜາວ, ເນື່ອງຈາກສະພາບອາກາດມີການປ່ຽນແປງ ເຮັດໃຫ້ຝົນຕົກບໍ່ຖືກຕາມລະດູການຈຶ່ງເປັນສາເຫດໜຶ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ມີການແຜ່ພັນຂອງຍຸງລາຍເພີ່ມຂຶ້ນ.
ພະຍາດໄຂ້ຍຸງລາຍ ມັກເກີດຂຶ້ນໃນຊຸມຊົນແອອັດ ແລະ ເກີດຍ້ອນເຊື້ອພະຍາດ ໂດຍແມ່ນຍຸງລາຍເປັນພາຫະນໍາເຊື້ອ, ຍຸງລາຍນີ້ເປັນໂຕລາຍສີດໍາສະຫຼັບສີຂາວຢູ່ຕາມຕົນຕົວຂອງມັນ, ຖ້າຍຸງລາຍໄປກັດຄົນທີ່ມີເຊື້ອໄຂ້ຍຸງລາຍມັນຈະຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ໃນຍຸງ, ເມື່ອຍຸງໂຕນີ້ ໄປກັດຄົນອື່ນໆ ທີ່ມີສຸຂະພາບແຂງແຮງກໍຈະສົ່ງເຊື້ອພະຍາດໄຂ້ຍຸງລາຍໃສ່ຄົນອື່ນຕໍ່ໆໄປ.
ສຳລັບ ຍຸງລາຍທີ່ມີເຊື້ອພະຍາດໄຂ້ຍຸງລາຍມາກັດ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນກັດຄົນໃນເວລາກາງເວັນ ເຊັ່ນ: ເວລາໃກ້ຈະແຈ້ງ (6 ໂມງເຊົ້າ) ແລະ ເວລາ ຄໍ່າມືດ (6 ໂມງແລງ). ຖ້າຄົນເຈັບເປັນໄຂ້ເລືອດອອກຢູ່ໃນບ້ານໃດໜຶ່ງ ແລະ ຍຸງລາຍນັ້ນໄປກັດເອົາຄົນອື່ນໆ ກໍພາໃຫ້ເກີດມີຄົນເຈັບໄຂ້ເລືອດອອກແຜ່ຂະຫຍາຍໄປໃນບ້ານ ແລະ ຕິດຕໍ່ໄປບ້ານອື່ນໆ, ຍ້ອນວ່າຍຸງລາຍມີຢູ່ທຸກບ່ອນໃນເມື່ອຄົນເຈັບ ເປັນໄຂ້ເລືອດອອກຢູ່ບ່ອນໃດ, ຢູ່ບ່ອນນັ້ນມັກຈະເກີດມີການແຜ່ຂະຫຍາຍໄວ ຖ້າບໍ່ມີມາດຕະການໃນການຄວບຄຸມພະຍາດດັ່ງກ່າວໃຫ້ດີ.
ວິທີການປ້ອງກັນຕົນເອງບໍ່ໃຫ້ເປັນໄຂ້ຍຸງລາຍຄື: ການນອນໃນມຸ້ງທັງກາງເວັນ ແລະ ກາງຄືນ, ນຸ່ງໂສ້ງຂາຍາວ, ເສື້ອແຂນຍາວ ເພື່ອປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຍຸງກັດ, ທາຢາກັນຍຸງ, ຈູດທູບໄລ່ຍຸງ, ພົ່ນຢາຂ້າຍຸງ. ພ້ອມນັ້ນ, ຖ້າເປັນການດີໃນເຮືອນຄວນໃສ່ຕາໜ່າງກັນຍຸງໃນປະຕູ ແລະ ປ່ອງຢ້ຽມເພື່ອບໍ່ໃຫ້ຍຸງເຂົ້າມາໃນເຮືອນໄດ້ ແລະ ທີ່ສຳຄັນຕ້ອງປະຕິບັດຫຼັກການ 5 ປ ທີ່ກະຊວງສາທາລະນະສຸກວາງອອກຢ່າງເຂັ້ມງວດ ຄື: ປ ປິດ (ປົກປິດພາຊະນະທີ່ກັກເກັບນ້ຳທັງໃນ ແລະ ນອກເຮືອນບໍ່ໃຫ້ຍຸງລາຍມາໄຂ່ໃສ່). ປ ປ່ຽນ (ປ່ຽນນ້ຳໃນພາຊະນະທີ່ກັກເກັບນ້ຳ ເຊັ່ນ: ເຕົ້າດອກໄມ້, ນ້ຳຮອງຕີນຕູ້ ແລະ ອື່ນໆ). ປ ປ່ອຍ (ປ່ອຍປາຫາງນົກຍຸງກິນໜອນນ້ຳ). ປ ປັບປຸງ(ປັບປຸງສິ່ງແວດລ້ອມອ້ອມ ເຮືອນໃຫ້ສະອາດເປັນປະຈຳທຸກອາທິດ) ແລະ ປ ປະຕິບັດ ໃຫ້ເປັນນິໄສທຸກອາທິດ.
ຖ້າຮູ້ສຶກບໍ່ສະບາຍບໍ່ຄວນຊື້ຢາມາກິນເອງຄວນໄປພົບແພດໝໍໃກ້ບ້ານທ່ານເຊັ່ນ: ໂຮງໝໍເມືອງ, ແຂວງ, ສູນກາງ ແລະ ສຸກສາລາ ເພື່ອຈະໄດ້ໃຫ້ທ່ານໝໍກວດເບິ່ງ ແລະ ປິ່ນປົວໃຫ້ທັນເວລາ.ສູນຂ່າວສານການແພດສຸຂະສຶກສາ ໄດ້ລາຍງານວ່າ: ນັບແຕ່ຕົ້ນເດືອນມັງກອນ 2024 ມາຮອດວັນທີ 20 ມີນາ 2024, ມີຜູ້ປ່ວຍໄຂ້ຍຸງລາຍສະສົມແລ້ວ 1. 666 ກໍລະນີ ໃນທົ່ວປະເທດ ຊຶ່ງແຂວງເຊກອງ ເປັນອັນດັບໜຶ່ງທີ່ມີຜູ້ປ່ວຍພະຍາດໄຂ້ຍຸງລາຍ 547 ກໍລະນີ, ຮອງລົງມາ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ 307 ກໍລະນີ, ແຂວງ ຫຼວງນໍ້າທາ 225 ກໍລະນີ, ຫຼວງພະບາງ 111 ກໍລະນີ ແລະ ແຂວງ ອື່ນໆ, ໃນນັ້ນ ມີຜູ້ເສຍຊິວິດ 3 ຄົນ (ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ 2 ຄົນ ແລະ ແຂວງເຊກອງ 1 ຄົນ).
